โรงละครศรีสุริยวงศ์
ประวัติอาคาร ๑๕๐ ปี มหาบุรุษรัตโนดม (ช่วง บุนนาค) มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา
ข้อมูล อาคาร ๑๕๐ ปี มหาบุรุษรัตโนดม (ช่วง บุนนาค)
ที่ตั้ง ๑๐๖๑ ซอยอิสรภาพ ๑๕ ถนนอิสรภาพ แขวงหิรัญรูจี เขตธนบุรี กรุงเทพมหานคร
สถาปนิก / ผู้ออกแบบ พระสาโรชรัตนนิมมานก์
ผู้ครอบครอง มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา
ผู้ดูแล สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา
ปีที่สร้าง พ.ศ. ๒๔๗๕
อาคาร ๑๕๐ ปี มหาบุรุษรัตโนดม (ช่วง บุนนาค) มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา เดิมชื่อ “อาคารศรีสุริยวงศ์” แต่คนส่วนใหญ่ในมหาวิทยาลัย เรียกอาคารหลังนี้ว่า “หอประชุมศูนย์ศิลปวัฒนธรรม” ก่อสร้างขึ้นภายหลังจากโรงเรียนบ้านสมเด็จเจ้าพระยา ย้ายมาอยู่ที่บ้านมอญ เมื่อวันที่ ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๕ ซึ่งพระองค์เจ้าธานีนิวัติ เสนาบดีกระทรวงธรรมการ ในขณะนั้น ได้ให้เจ้าคุณพิรณพิทยาพรรณ พนักงานตรวจการแขวงธนบุรีใต้ เข้ามาสำรวจพื้นที่พร้อมด้วยพระสาโรชรัตนมิมมานก์ นายช่างกองสถาปัตย์ กระทรวงธรรมการ เพื่อจัดสร้างหอประชุมซึ่งโรงเรียนมัธยมบ้านสมเด็จเจ้าพระยา (ในสมัยนั้น) ยังไม่มีหอประชุมอย่างเป็นทางการจึงอนุมัติงบประมาณสร้างหอประชุมขึ้นเมื่อ พ.ศ.๒๔๗๕ แล้วเสร็จในปี พ.ศ.๒๔๗๖ โดยมีพระยาวิเศษ ศุภวัตร เป็นผู้ควบคุมการก่อสร้างอาคารหอประชุมดังกล่าว
ลักษณะอาคารเป็นอาคาร ๒ ชั้น แบบโมเดิร์น สร้างด้วยคอนกรีตผสมไม้ โครงสร้างอาคารเป็นแบบคอนกรีตเสริมเหล็กช่วงยาว ทำให้ไม่มีเสาตรงกลางอาคาร ภายในหอประชุมประดับตกแต่งด้วยผ้าม่าน และเก้าอี้ไม้ ที่สามารถพับขึ้นลงได้ แบบเก้าอี้พับยุคโบราณ ที่สามารถบรรจุคนได้ราว ๑,๐๐๐คน ในอดีตด้านหน้าอาคารประดับดวงตรามหาสุริยมณฑลอยู่ภายในเสมาอันเป็นตราสัญลักษณ์ประจำองค์สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) หอประชุมแห่งนี้ถือว่าทันสมัยที่สุดในประเทศเพราะมีรูปแบบ สถาปัตยกรรมแบบตะวันตก ซึ่งนับว่าหาได้ยากในสมัยนั้นจะปรากฏเฉพาะในโรงภาพยนตร์ขนาดใหญ่อย่างศาลาเฉลิมกรุงหรือโรงภาพยนตร์อียิบเชี่ยน เชิงสะพานพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกเท่านั้น ส่วนชั้นล่างของอาคารในอดีตใช้เป็นห้องพักครูโรงเรียนมัธยมบ้านสมเด็จเจ้าพระยา
ในปี พ.ศ.๒๕๔๘ มีการปรับปรุงอาคารหอประชุมศูนย์ศิลปวัฒนธรรม โดยการดีดอาคารให้สูงขึ้น และต่อมาในปี พ.ศ.๒๕๕๗ ได้ปรับปรุงอาคารหอประชุมศูนย์ศิลปวัฒนธรรม อีกครั้งหนึ่งซึ่งแล้วเสร็จเมื่อ ปี พ.ศ. ๒๕๖๐ โดยได้ปรับพื้นที่ด้านบน ให้เป็นโรงละครศรีสุริยวงศ์ ที่ทันสมัย ทั้งระบบแสง สี เสียง และห้องเกียรติประวัติสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) พื้นที่ด้านล่างปรับปรุงเป็นแหล่งเรียนรู้กรุงธนบุรีศึกษา จำนวน ๑๑ ห้อง และสำนักงานสำนักศิลปะและวัฒนธรรม พร้อมเปลี่ยนชื่ออาคารเป็น “อาคาร ๑๕๐ ปี มหาบุรุษรัตโนดม (ช่วง บุนนาค)” และในวันที่ ๑๙ มกราคม ๒๕๖๑ วันคล้ายวันพิราลัยสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) มหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยาได้ขอประทานกราบทูลเชิญพระเจ้าวรวงศ์เธอพระองค์เจ้าโสมสวลีพระวรราชาทินัดดามาตุ เสด็จพระดำเนินทรงเปิดอาคาร ๑๕๐ ปี มหาบุรุษรัตโนดม (ช่วง บุนนาค) ทรงทอดพระเนตรแหล่งเรียนรู้กรุงธนบุรีศึกษา ซึ่งเป็นแหล่งศึกษาข้อมูล เกี่ยวกับประวัติศาสตร์ของกรุงธนบุรี และทรงทอดพระเนตรการแสดงคอนเสิร์ต “คีตมหาราชัน” ณ โรงละครศรีสุริยวงศ์ อาคาร ๑๕๐ ปี มหาบุรุษรัต โนดม (ช่วง บุนนาค)
ด้วยคุณค่าทางสถาปัตยกรรม และประวัติศาสตร์อันเป็นแหล่งเรียนรู้ของนักเรียนนักศึกษาภายในมหาวิทยาลัยและบุคคลทั่วไป ทางมหาวิทยาลัยราชภัฏบ้านสมเด็จเจ้าพระยา จึงได้ทำการอนุรักษ์และทำนุบำรุงรักษา อาคาร ๑๕๐ ปี มหาบุรุษรัตโนดม (ช่วง บุนนาค) ให้เป็นสมบัติของทางมหาวิทยาลัยต่อไป
*** ปีพุทธศักราช ๒๕๕๕ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระราชทานรางวัลอนุรักษ์ศิลปสถาปัตยกรรมดีเด่น ประจำปี ๒๕๕๕ ประเภท อาคารสถาบันและอาคารสาธารณะ จากสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ แก่อาคารศรีสุริยวงศ์ (อาคาร ๑๕๐ ปี มหาบุรุษรัตโนดม (ช่วง บุนนาค))
ที่มาข้อมูลบางส่วน : หนังสือ ๑๘๓ มรดกสถาปัตยกรรมในประเทศไทย เล่ม ๒ ของสมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์
